Tylko Bóg wybacza

Źródło: www.collider.com

   O pierwszych wrażeniach na temat najnowszego filmu Nicholasa Windinga Rafna tweetowano już podczas  jego projekcji w Cannes. Żaden z dziennikarzy nie był wówczas zachwycony, określając Tylko Bóg wybacza jako piękną katastrofę i tragiczną wręcz nudę, którą ratuje wyłącznie postać grana przez Kristin Scott Thomas.

   Poprzedni film Refna powalił polską publiczność na kolana. Na forach internetowych rozpisywano się o jego niezwykłym klimacie, świeżości, inności, piękności, cudowności i złotej kurtce Ryana. Ja na Drive zasnęłam, stąd idąc wczoraj do kina na Tylko Bóg wybacza miałam poważne obawy przed jego odbiorem. Okazało się, że bez potrzeby. Najnowszy obraz Refna jest bowiem jak staranne układanie kostki Rubika przez totalnego amatora. Przed oczami migają nam fluorescencyjne kolory zabawki, a my i tak cierpliwie układamy każdy element, aby dowieść sobie, że potrafimy doprowadzić zabawę do końca. Radośnie obracając ułożoną finalnie kostkę, zauważamy, że nie pasują nam pojedyncze kolory. Zaczynamy wtedy zastanawiać się od początku i znów nic nam z tego nie wychodzi... Jej układanie jest jednak cudownie wciągające.

   Gdy Julian (Ryan Gosling) traci swojego brata pragnie dosięgnąć zabójcy i odpłacić pięknym za nadobne. Spotkawszy jednak oprawcę, dowiaduje się o jego motywach i daruje mu życie. Po niedługim czasie do Bangkoku przylatuje matka braci (Kristin Scott Thomas), która nie wierząc w siłę syna, pragnie rozprawić się z zabójcą na własną rękę. Za morderstwem Billy'ego stoi jednak policjant, którego zdesperowana Crystal chce dopaść za wszelką cenę. Przeczuwający od początku nieszczęście Julian, czując wewnętrzną niezgodę na postawę matki, ignoruje jednak swoją intuicję i podąża za Changiem (Vithaya Pansringarm) , pragnąc spełnić prośbę ciągle nieusatysfakcjonowanej matki.

Kristin Scott-Thomas jako Crystal (www.movies.tvguide.com)

   Tylko Bóg wybacza jest autorskim hymnem Refna o męskości i rywalizacji tej samej płci. Obaj bracia zostają przedstawieni widzowi przez pryzmat postrzegania matki. To totalnie różne osobowości, z których tylko jeden posiada cenione przez nią cechy - zdecydowanie, wolę walki, zaciekłość i siłę psychiczną. Julian, choć postawny i srogi, jest słabeuszem i wrażliwcem. Brutalny świat, w którym żyją bracia weryfikuje ich postawy i zachowania. Poruszający się w rzeczywistości po omacku Julian czuje się stłamszony przez matkę, ale przysięga jej dozgonną wierność, która symbolizuje wieczne oddanie i wdzięczność dla kobiety, która go urodziła. Julian wie, że jeżeli Crystal pragnie zemsty, musi ona się dokonać jego rękami. Ostatnie spotkanie z matką można interpretować zatem jako symboliczne porozumienie Juliana z kobietą. Wiemy, że bohater jest świadomy tego skąd wziął się na świecie i jest jej wdzięczny za podarowanie mu życia.

   W filmie Refna brutalność spotyka się z onirycznym oderwaniem od rzeczywistości. Obie te cechy kłują Juliana niczym ciernie i toczą w jego duszy symboliczną walkę. Rzeczywista rywalizacja, którą trudni się na co dzień w klubie Julian odbywa się także w jego głowie. Wyzwolicielkami tych cech są w rzeczywistości kobiety, które spotyka na swojej drodze bohater - agresywna i stanowcza matka, a z drugiej strony delikatna i wyzwolicielska Mai, w której Julian się kocha. Postawiony w sytuacji bez wyjścia bohater miota się między udzieleniem pokuty zabójcy brata, które uważa za słuszne a wymuszanym przez matkę brutalnym rozprawieniem się z Changiem. Nie przeczuwa nawet, że natura policjanta jest bliska jego własnej.

Ryan Gosling jako Julian (www.zimbio.com)

   Opornych na fabułę i symboliczne przesłanie widzów, Tylko Bóg wybacza syci obrazem i upaja elektroniczną ścieżką dźwiękową. Pewne sceny filmu do złudzenia przypominają złowieszcze kadry Kubrickowskiego Lśnienia. Porzuciwszy wszelkie złudzenia o zrozumieniu fabuły i nie skupiając się zbytnio na swoim znudzeniu można jednocześnie doświadczyć czystej przyjemności z oglądania nasączonych kolorami i fluorescencyjnym światłem scen. Kto szuka zatem realizmu, popisowych bójek i królowania Goslinga na ekranie nie będzie zadowolony. Oczekując bowiem od filmu konkretnych rzeczy, w tym przypadku żadne z nich nie zostaną przez Refna spełnione. Na seansie Tylko Bóg wybacza wskazana jest za to otwarta głowa i chęć czytania filmu przez obraz.

Only God Forgives
Dania, Francja, 2013, 90'
reż. i scen. Nicholas Winding Refn, zdj. Larry Smith, muz. Cliff Martinez, ed. Matthew Newman, prod. Lene Børglum, dystr.
Radius-TWC, Lionsgate UK, wyst. Ryan Gosling, Kristin Scott Thomas, Vithaya Pansringarm, Ratha Phongam, Gordon Brown, Tom Burke.